مطابق با تعریف ISO از کاربردپذیری، «اندازه‌ای که یک محصول می‌تواند توسط کاربران خاصی برای رسیدن به هدفی معین، مورد استفاده قرار گرفته و در حین استفاده، ضمن داشتن اثربخشی و کارایی، رضایت کاربر را در زمینه مورد استفاده تأمین کند.» را کاربردپذیری می‌نامند. برای سنجش میزان کاربردپذیری یک محصول یا سرویس، از آزمون‌های کاربردپذیری استفاده می‌کنند که با متدهای مختلفی می‌تواند انجام پذیرد. مطابق با تعریف دپارتمان خدمات سلامت آمریکا (HHS)، «آزمون کاربردپذیری یا Usability Testing به ارزیابی یک محصول یا سرویس می‌گویند که با انجام یک آزمایش روی نمایندگانی از کاربران صورت می‌گیرد. به طور معمول در طول انجام این آزمون، شرکت‌کنندگان سعی می‌کنند تا کارهایی را که به آنها واگذار شده به انجام برسانند و به صورت همزمان مشاهده‌گران فعالیت‌های آنها را تحت نظر می‌گیرند، به آنها گوش می‌دهند و یادداشت برمی‌دارند.»

هدف تست کاربردپذیری یافتن نکاتی است که استفاده از محصول را سخت یا ناممکن می‌کند و یا حس نارضایتی در کاربر ایجاد می‌نماید.

تست کاربرد پذیری برای سناریوهای مختلفی نظیر خرید آنلاین از طریق دسکتاپ و موبایل، پیدا کردن اطلاعات راجع به یک سرویس، عضویت و کار با سامانه و... مبتنی بر خرده وظایف انجام پذیرد. بدین ترتیب مستندات این پژوهش شامل شرح روش آزمون، گزارش عملکرد کاربران مورد آزمایش، ارائه راهکارهای بهینه‌سازی مبتنی بر تست و پیشنهاداتی برای پژوهش‌های تکمیلی خواهد بود. هدف این آزمون یافتن نکاتی است که از منظر تجربه کاربری، استفاده از محصول را سخت یا ناممکن می‌کند و یا حس نارضایتی در کاربر ایجاد می‌نماید.

آزمون کاربردپذیری انجام شده توسط مرکز طراحی اسپیرال مبتنی بر راهکارهای استانداردی است که در usability.gov و نیز کتاب User Interface Design and Evaluation مطرح شده است. مجموعه تست‌ها با محوریت کارهای مربوط به اجرای یک سناریوی کاربری (Task Scenario) انجام می‌شود که طی آن از متدهای تست اولین کلیک (First Click Testing)، تحلیل رفتار کاربر (User Behavior Analysis)، و مصاحبه حضوری (Contextual Interview) نیز استفاده می‌گردد.

پس از انجام آزمون، مستندات مربوط به گزارش آن و نیز ارائه راهکارهای مبتنی بر نتایج تست به کارفرما ارائه می‌شود. بسیاری از راهکارها بازنگری وسیعی در حوزه تجربه کاربری می‌طلبد که ممکن است منجر به تغییرات جدی در back-end، front-end، طراحی رابط کاربری، استراتژی کسب و کار، محتوا و... شود.

در آزمون کاربردپذیری از متدهای تکمیلی نظیر تست اولین کلیک، تحلیل رفتار کاربر، و مصاحبه حضوری نیز همزمان استفاده می‌گردد.

روند تست کاربردپذیری در این نقطه پایان نمی‌پذیرد. پس از پیاده‌سازی راهکارها روی وبسایت یا اپلیکیشن، همان سناریوها مجددا مورد آزمون قرار می‌گیرند تا در غالب یک پژوهش پس‌کاوی، راهکارهای ارائه شده مورد ارزیابی مجدد قرار بگیرند.

مرکز طراحی اسپیرال با سابقه طولانی فعالیت خود در زمینه‌های کاربرپژوهی، طراحی تجربه کاربری و تست کاربردپذیری، تجربیات ارزشمندی را در این زمینه در کارنامه خود دارد. متأسفانه به علت محرمانه بودن مستندات مربوط به کارفرماهای گذشته، امکان نشر آنها به صورت عمومی در قالب نمونه‌کار وجود ندارد. با این وجود کلیات و ساختار این فایل‌ها می‌تواند به صورت حضوری در قالب جلسات مشاوره پیش از شروع همکاری نمایش داده شود.

اگر هم تمایل دارید تست کاربردپذیری را خودتا انجام دهید، ما همراه و مشاور شما خواهیم بود. می‌توانید در یک جلسه مشاوره تخصصی حضوری یا ویدیویی با فوت و فن برگزاری جلسات آزمون کاربردپذیری آشنا شوید و از تجربیات قبلی اسپیرال در این زمینه استفاده کنید.